Serap Akıncıoğlu - Kuran Ahlakı

KURAN'DA İKRAMIN İNCELİKLERİ
Kuran ahlakına sahip bir insan, hayatının her anında güzel ahlakı kendine hedef edinir. İş hayatında, okulda, evde, yolda, alışverişte her an nezaketli, ince düşünceli ve hürmetkardır. Müslümanın bu güzel ahlakını gösterebileceği bir başka yer de bir misafir geldiğindeki ikramıdır. Bir hadiste peygamberimiz "Size bir ziyaretçi geldiği zaman ona ikramda bulunun" şeklinde buyurmuştur. Kuran ayetlerinde de salih müminlerin pekçok incedüşünceli tavırları insanlara örneklerle açıklanmıştır. İnsanlara düşen ayetler üzerinde düşünerek kendileri için bu konulardan dersler çıkarmak, titizlikle uygulamaya dikkat etmektir.

Kuran'da bahsi geçen bu tavırlar ince düşünce üzerine kuruludur. Bunun altında karşı tarafa saygı, hürmet ve değer verme yatmaktadır. Ancak bu karşı taraftaki kişinin şahsına karşı değildir. Mümin her hareketinde olduğu gibi müminlere ikramında da Allah rızasını kendine hedef edinir ve her yaptığını salih amelde bulunmak amacıyla yapar. Allah konuşmada, ikramda, tavırda hep en güzel ahlakın aranmasını, en ince düşünceli hareketin tercih edilmesini tavsiye etmiştir. Örneğin Allah, "Kullarıma, sözün en güzel olanını söylemelerini söyle. Çünkü şeytan aralarını açıp bozmaktadır. Şüphesiz şeytan insanın açıkça bir düşmanıdır" (İsra Suresi, 53) ayetiyle insanlara en güzel sözü tavsiye etmiştir. Bu ayeti bilen bir insan kötü bir söz sarf etmekten şiddetle kaçınır, insanlara en güzel şekilde hitap etmek için gayret gösterir ve ibadet bilinciyle hareket eder.

Allah Kuran'da peygamberlerin pekçok ince düşünceli ve vicdanlı tavrına dikkat çekmiştir. Müminlere düşen ise bu tavırlardan örnek almak, aynı ahlakı göstermek için gayret sarf etmektir. Bu güzel ahlak örneklerinden biri Hz. Musa'nın kıssasında bulunmaktadır. Hz. Musa kavminden ayrıldıktan sonra suyun başında çoban bulunduğu için geride bekleyen iki kadınla karşılaşmış ve onlara yardımda bulunmak amacıyla onların sürülerini sulamıştır. Bu tavır, dikkat ve ince düşünce açısından müminlerin kendilerine örnek alacağı bir davranıştır. Kasas Suresi 23 ve 24. ayette bu konudan şu şekilde bahsedilmektedir:

"Medyen suyuna vardığı zaman, su almakta olan bir insan topluluğu buldu. Onların gerisinde de (hayvanları su başına götürmekten çekinen) iki kadın buldu. Dedi ki: "Bu durumunuz ne?" "Çobanlar sürülerini sulamadıkça, biz sürülerimizi sulayamayız; babamız, yaşı ilerlemiş bir ihtiyardır" dediler. Hemencecik onların sürülerini suladı, sonra yine gölgeye çekilerek dedi ki: "Rabbim, doğrusu bana indirdiğin her hayra muhtacım."

Ayette de bildirildiği Hz. Musa onların bu rahatsızlıklarını fark ettikten sonra hiç duraksamadan, "hemen" yardımlarına koşmuş, güzel ahlakıyla kadınların dikkatini çekmiştir.

Allah Kuran ayetlerinde, Hz. Musa'nın ince düşünceli tavrı gibi, adaba ve ince düşünceye yönelik daha pek çok örnek bildirmiştir. Bunlardan bazıları iman eden bir kişinin konuşma yaparken sesinin peygamberin sesi üzerine çıkmaması, Bedevilerin yaptıkları gibi evlere pencereden değil kapıdan girilmesi, evlere girildiği vakit esenlik dileği olarak "selam sözüyle" girilmesi, Kehf Ehline tavsiye edildiği gibi alışveriş yapmak üzere gittikleri yerde insanlara nazik davranmalarının öğütlenmesidir. Bu güzel tavırlar müminlerin cennette karşılaşacakları güzel ahlakın, ortamın adeta dünyaya bir yansıması gibidir. Allah cennette birçok eşsiz güzelliği kulları için hazırlamıştır. Cennet dünyadaki hiçbir eksikliğin olmadığı, gözlerin en çok zevk alacağı, en güzel ortamların bulunduğu bir mekandır ve müminler Kuran'da cennetle müjdelenmişlerdir. Dolayısıyla mümin ahiret yurdunun cennet olması için çaba harcayan, bunun için hayırlarda yarışan bir insandır. Bu nedenle de Allah'ın cennetinde vaat ettiği güzelliği, asaleti, şefkati, merhameti ve daha pekçok üstün ahlak özelliğini bu dünyada da yaşamayı hedefler.

Mümin evine konuk olan bir kişiye, yolda karşılaştığı bir insana, işyerindeki arkadaşlarına, kısacası karşılaştığı her insana güzel ahlak göstermekle mükelleftir. Bu nedenle de karşısındaki kişi kim olursa olsun, hangi mevkide ya da kaç yaşında olursa olsun hürmetle, ince düşüceyle ve sevgiyle yaklaşır. Her hareketiyle karşısındaki insana değer verdiğini hissettirir. Bu ahlakından karşısındaki kişi kadar kendisi de çok fazla zevk alır.Kuran'da Hz. İbrahim'in konuklarını ağırlamasında da adaba ve ince düşünceye dair çok güzel bir örnek vardır. Ayetlerde bu konu şu şekilde geçmektedir:

Sana İbrahim'in ağırlanan konuklarının haberi geldi mi? Hani, yanına girdiklerinde: "Selam" demişlerdi. O da: "Selam" demişti. "(Haklarında bilgim olmayan) Yabancı bir topluluk." Hemen (onlara) sezdirmeden ailesine gidip, çok geçmeden semiz bir buzağı ile (geri) geldi. Derken onlara yaklaştırıp (ikram etti); "Yemez misiniz" dedi. (Zariyat Suresi, 24-27)

Ayette de bildirildiği gibi Hz. İbrahim'e konukları geldiği zaman, "onlara hiç fark ettirmeden", "hemen" ikramda bulunur ve "en lezzetli yiyeceği" sunar. Bu örneklerle Allah bizlere hal ve tavır olarak adaba uygun düşecek incelikleri gösterir. Hz. İbrahim'in ikramı, ikram ederken kullandığı nezaketli ve ince üslubu, hiç sezdirmeden hemen hazırlık yapması, vereceği yiyeceğin en lezzetisini seçmesi, hepsi müslümanlar için zevkle yerine getirilecek, örnek alınacak güzel ibadetlerdir. Bu kişilerin güzel ahlaklarına dair çok güzel bir delildir.

Çünkü müminlerin her tavrı, her davranışı Kuran'ı temsil eder. Kuran'ı temsil edecek davranışları, sözlerin söyleniş biçimini, nezaketi, inceliği, sanat zevkini, yenecek temiz yiyecek örneklerini bizler hep Kuran'ı Kerim'den öğreniriz. Tüm bunlar ruhun zevk aldığı, insanın yaratılışına uygun olan, ahiretin güzelliklerine, üstünlüklerine hazırlanan müminlerin taşıması gereken asil ruhun birer yansımasıdır. Bu güzel hal ile, belki sözle söylenmeyen bir çok şey ifade edilir.